Rennsteig: trektocht over het Pieterpad van Duitsland (2024)

Wandelgezelschap

Op het station van Hörschel stappen twee oudere stellen met kleine rugzakjes en wandelstokken uit het boemeltje, gevolgd door een jonge vrouw met een grote rugzak en een energieke pas. Mijn wandelgezelschap van vandaag, ik zal ze vandaag vele malen tegenkomen en groeten.

Rennsteig-traditie: steentje mee

Met z’n allen wandelen we naar het officiële startpunt aan de oever van rivier de Werra. Volgens een oude Rennsteig-traditie neem je een steentje uit de rivier mee op je tocht om die aan het eind in rivier de Selbitz achter te laten. Een duik in de Werra is niet nodig: de steentjes liggen al voor je klaar in een grote stenen kom langs de rivieroever. Op de Rennsteig hebben ze over alles nagedacht. Een van de stellen vraagt me ze te fotograferen terwijl ze – breed lachend – een steentje uit de kom pakken.

Korenbloemen en klaprozen

We waaieren uit als we over een steenslagweggetje de Grossen Eichelberg beklimmen, een flinke pukkel van 310 meter hoog. Op de top wacht uitzicht over velden vol korenbloemen en klaprozen. Bergketens in de verte breken de horizon. Ik sta een tijd stil om de bloemenvelden goed vast te leggen voor al mijn fans…

Lekkere opwarmen

Over onverharde weggetjes en brede bospaden gaat de route, door fraai gemengd bos. De eerste etappe laveert tussen 200 en 600 meter hoogte en het stijgen en dalen gaat steeds heel geleidelijk. Een lekkere warming-up dus. Mijn wandelgezelschap ben ik soms een uur of langer kwijt en dan zie ik geen mens. Maar tijdens het uitrusten komen ze allemaal weer langs.

Voorgekookt pad

De markering is meer dan prima, met een grote witte R die op bomen is geschilderd. En om de haverklap wijzen richtingaanwijzers de weg naar de volgende bezienswaardigheid – uitzichttoren, dorpje of uitspanning. Het pad wordt zo aangenaam voorgekookt.

IJzeren Gordijn

Vele informatiebordjes vind je ook langs het pad. Eentje verhaalt over de roerige geschiedenis van dit gebied. Op deze plek stond tot 1989 een poort die de grens tussen West- en Oost-Duitsland markeerde. Erachter lag een verboden ‘spergebied’ van vijf kilometer breed. De Rennsteig stuitte in die tijd op tal van plekken op het IJzeren Gordijn. Nu wandel ik zonder problemen van west naar oost, vrij als een vogel.

Schuilhutten

Een onverhard weggetje slingert langs de bosrand en biedt betoverend uitzicht op het dal, waar groepjes paarden en schapen grazen. Bij een uitzichtpunt strijk ik neer op een overkapte picknickbank, een van de vele rustpunten langs de route. Regelmatig staan er ook forse schuilhutten langs de route. Aangenaam als een stortbui je overvalt. In sommige hutten zou je bij nood je matje kunnen uitrollen voor een overnachting. Ik zie er zelfs eentje met plantjes voor de ramen – gekker moet het niet worden.

Horlogedorpje

En zo kabbelt de dag niet overdreven spannend maar wel plezierig voort. Een paar kilometer van de route is m’n hotel in het dorpje Ruhla. Zelfs dit soort afstekers zijn goed aangegeven op wegwijzers. Door de bossen wandel ik naar het dorp dat bekendstaat om z’n horloge- en klokkenindustrie.

Vakwerkhuizen in Ruhla

Een verkeersweg snijdt Ruhla in tweeën, een echt centrum ontbreekt en het dorpje is vrijwel verlaten. De vakwerkhuizen zijn mooi, al ogen sommige wat vervallen. Restaurants zijn er wel, maar ze zijn gesloten of een beetje deprimerend. Döner kebab rijdt driftig met een bezorgautootje rond, het restaurant adverteert trots met foto’s van de gerechten tegen de ramen, ze maken korte metten met m’n hongergevoel. Gelukkig heeft Ruhla een buitensporig grote supermarkt, Rewe, waar ze van alles hebben voor de inwendige mens.

Benen omhoog

Als ik aan etappe 2 terugdenk zie ik mezelf vooral aan het eind op m’n hotelbed liggen met m’n benen omhoog tegen de muur, volledig afgepeigerd. Wat had ik me verkeken op de lengte en de zwaarte! Maar een mooie etappe is het zeker. Hij start, en daar begint mijn misrekening, met een lange aanloop vanuit Ruhla terug naar de Rennsteig. Op zich lekker rustig op gang komen, over een mooi bospad langs een beekje.

Dromen op de Grosser Meilerstatte

Na een kilometer of vier stuit ik op de hooggelegen Grosser Meilerstatte, een naam die verwijst naar de houtskoolproductie in het beukenbos dat hier ooit lag. Op een bankje droom ik even weg, onder het genot van vergezichten over bossen en bergkammen in de heiige verte. Diep in gedachten loop ik eerst precies de verkeerde kant op. Gelukkig kom ik er na een kilometer achter, maar het voegt nóg twee kilometer toe aan een toch al lange etappe.

Wildromantisch dal

Kilometers lang trekt de route over de kam van de berg. Het gaat voortdurend op en neer, alsof je over een kameel met wel tien bulten loopt. Het pad is onverhard, maar ook breed. Spannend is het niet, maar het loopt wel lekker. Af en toe krijg je weer fraaie vergezichten, zoals bij de Ehrenmal Glockner, een granietrotsformatie. Onder je ligt het dal van de rivier de Werra, dat hier, zoals de Duitsers zo mooi zeggen, ‘wildromantisch’ is.

Lappendeken van rijkjes

Het grote aantal bemoste grensstenen langs het pad is opvallend. Stille getuigen van de vele mini-rijkjes waaruit Thüringen tussen de 16de en 19de eeuw bestond, een ware lappendeken van staatjes met elk een eigen heer.

Spioneren op de Grosser Inselsberg

De kamelentocht culmineert in de bult der bulten: de Grosser Inselsberg, 916 meter hoog, de op een na hoogste top van het Thüringer Wald. Drie torens staan me op te wachten, waaronder een joekel van een zendmast, die als een reusachtige roodwitte slagboom de lucht insteekt. Z’n hoogte van 126 meter krijgt extra nadruk door de mini brandweermannetjes halverwege, die op het punt staan de toren te beklimmen, waarschijnlijk een oefening. De twee lagere torens hadden in de DDR-tijd een functie in de telecom van de Oost-Duitsers. Werden de Wessies van hieruit bespioneerd?

Steile afdaling

Wat omhoog ging, moet ook weer naar beneden, en dat gaat hier opeens verrassend steil, over een rotsig spoortje. Gelukkig helpen wat traptreden hier en daar met afdalen, en je kunt je vasthouden aan een touwleuning, maar de abrupte afdaling is wel even wennen na alle comfortabele kilometers. Lang duurt het niet, een asfaltpad neemt het al snel over. En dan volgt een herhaling van zetten: een breed onverhard pad over kamelenbulten leidt je van het ene uitzicht naar het volgende.

De zwaartekracht

Inmiddels staat er ruim 30 kilometer op m’n teller. Met nog 5 kilometer te gaan slaat de vermoeidheid toe. En dan ligt er op het pad ook nog een steentje scheef. Ik struikel, neem voorover hellend heel snel achter elkaar stappen voorwaarts, een sprint met een horizontaal bovenlijf. Dat gaat zeker 10 stappen goed. Maar uiteindelijk – m’n zware rugzak van 12 kilo geeft het fatale zetje – leg ik het af tegen de zwaartekracht. Ik maak een schuiver van jewelste. Een geschramde handpalm, een zere knie en een gat in m’n nieuwe broek rijker vervolg ik het pad, licht hinkend.

Lopend buffet

Omdat m’n hotel in Tambach ligt, pak ik een afsteker over het Lutherpad, eveneens een langeafstandspad dat toevallig naar mijn plaats van bestemming gaat. Aardig. Zonder verdere verrassingen arriveer ik in m’n hotel dat tevens dienst doet als seminarium. Het avondeten bestaat uit een lopend buffet – alsof ik vandaag nog niet genoeg heb gelopen.

Naar de wintersport

Met aanzienlijke spierpijn en een stijve knie ga ik de volgende dag op pad van Tambach naar wintersportdorpje Oberhof. Veel stappen gaan vandaag over een slingerende onverharde steenslagweg, bijna alleen maar door sparrenbossen. In het begin mooi, maar op den duur gaat het toch vervelen. Ook omdat er vandaag nogal wat fietsers over het pad snellen. De Rennsteig lijkt hier wel een fietsroute.

Kroa-kroa, waf-waf

De aanloop vanuit Tambach naar de Rennsteig is leuker dan de etappe zelf. Zo’n vier kilometer wandel ik door gevarieerd bos dat veel wegheeft van een natuurreservaat, met omgevallen bomen en een kabbelend beekje verstopt onder een wildgroei van varens en kruiden. ‘Kroa-kroa’: het krassen van een groepje raven klinkt uit de boomkruinen. Onheilspellende klanken. Vooral omdat ze gepaard gaan met geblaf uit het dichte bos: een geluid dat reeën maken als ze schrikken of bang zijn.

Neue Ausspanne

Een kilometer later stuit ik op de ‘Imbiss’ van de Neue Ausspanne: een kraampje waar je koffie en lekkers kunt krijgen. Samen met pauzerende vrachtwagenchauffeurs nip ik van een koffie op het terras. Geen topervaring misschien, maar wel even lekker om te zitten voordat etappe 3 echt begint.

Gut Runst!

En die begint even later met klimmen en dalen over het brede grindpad, waar in de winter langlaufers overheen zoeven. De Schmalkalder Loibe heet dit pad, met 142 kilometer een van de langste langlaufsporen in het Thüringer Wald. Een groep Duitse wandelaars met grote rugzakken komt me tegemoet. ‘Gut Runst!’ klinkt het uit vele kelen. Het is de traditionele groet als Rennsteig-wandelaars elkaar tegenkomen. Het betekent zoiets als: heb een goede wandeling over de Rennsteig.

Wereldkampioenen

Het Thüringer Wald is een echt wintersportgebied. In Oberhof, het eindpunt van deze etappe, werd in 1905 de eerste officiële skiwedstrijd gehouden. Ook nu nog houden ze hier wereldkampioenschappen in biatlon, skispringen, bobsleeën en langlaufen. Een lange traditie dus. Maar daar kan een eind aan komen. Want ook het Thüringer Wald leidt onder de klimaatverandering waardoor besneeuwde loipes lang geen vanzelfsprekendheid meer zijn.

Uitzichttorens

Het heeft iets claustrofobisch, voortdurend wandelen tussen de dichte sparrenbossen. Weidse uitzichten krijg je niet vanaf het pad, maar gelukkig staan er langs de route twee uitzichttorens. Die moet je zeker even beklimmen, dan kun je zien hoe fraai het omliggende landschap is. Weids, bosrijk, bergachtig – al zijn de toppen nergens hoger dan 1000 meter.

Jodelen in Oberhof

Bij een enorm biatlonstadion sla ik af naar mijn hotel in Oberhof, een dorp dat zo vreemd is als ik al vermoedde. Een wintersportplaats in de zomer bezoeken is als boerenkool met worst eten in juli. Het is hier vrijwel uitgestorven en toch stikt het er van de hotels, pensions, horeca, toeristische voorzieningen, buitensportzaken. Mooi is het er niet, maar toch heeft het wel wat. En ze hebben een prima eettentje waar ze Italiaans eten serveren begeleid door Tiroler jodelmuziek. Moet je tegen kunnen.

Lieblingsetappe

Diep verscholen in mijn regenpak ga ik de volgende dag op pad vanuit m’n hotel in Oberhof. Ondanks striemende buien en een harde wind ben ik vol verwachting: het is de ‘Lieblingsetappe’ van Franz Wille, geboren Tiroler en auteur van mijn Kompass-gids Rennsteig. Franz spiegelt me ‘wunderbaren Aussichten’ plus heerlijke horeca voor.

Pak sneeuw van 5,75 meter

Kan zo wezen, maar het zou helemaal wunderbar zijn als dat gepaard ging me een zonnetje. Onder een loodgrijze lucht passeer ik het mooiste gebouw van Oberhof, ooit het ‘keizerlijke’ postkantoor, nu een apotheek. Een bordje ernaast geeft de sneeuwhoogte in verschillende jaren aan. In 1864 lag er een enorm pak van 5,75 meter hoog.

Weinig avontuurlijk

Na wat klimwerk passeer ik de Rennsteiggarten, waar je 4000 soorten bergplantjes kunt bewonderen. Ik sla het over, een koude wind drijft me voort en de toegangsprijs van 11 euro om even te kijken is me te hoog. Net als gisteren gaan de stappen over een brede onverharde grindweg door het bos. Die slingert, net als gisteren, door uitgestrekte sparrenbossen. Uitzicht krijg ik voorlopig niet. Eentonige kilometers volgen. Is er echt niet meer afwisseling mogelijk op de Rennsteig? Onverharde smalle paadjes passeer ik voortdurend, waarom alleen langlauf-loipes nemen als het ook allemaal wat avontuurlijker kan?

Grosser Beerberg en Schneekopff

Het pad stijgt inmiddels lekker door, helemaal tot 970 meter op de Grosser Beerberg, waar ik een uitzichttorentje beklim dat weids uitzicht biedt over bossen en op toppen in de verte. Waaronder het hoogste punt van het Thüringer Wald: de Schneekopff, op 1001 meter. Even later kom ik bij een uitspanning, Gasthaus Schmücke, waar ze redelijke koffie met matige appeltaart serveren.

Mordfleck

Voorbij een punt met de lugubere naam Mordfleck beveelt gidsman Franz een alternatieve route aan. Die leidt over een bergpaadje naar een mooi gelegen uitzichttoren op de Grossem Finsterberg. Die beklim ik uiteraard waarna ik aan de voet van de toren samen met een vriendelijk Duits echtpaar lunch op een picknickbank. Het lokale dialect is lastig te verstaan, merk ik als een moeizaam gesprek zich ontspint. Het lijkt op het zangerige Zwitserduits. Ik moet alle zeilen bijzetten.

Hotel Gastinger

Nu volgen kilometers die weliswaar over een klein kronkelpaadje gaan, maar wel vlak bij de autoweg. Dat is niet ideaal, merk ik even later als de ene groep motorrijders na de andere passeert. Gelukkig is Hotel Gastinger niet ver meer. Een aanrader: mooie kamers met uitzicht over een dal met een riviertje, gastvrije ontvangst en je kunt er ‘gutbürgerlich’ eten. De topetappe die Franz me voorspiegelde was het helaas niet.

Nog meer motorrijders

Misschien is etappe 5 dan een topper? Helaas niet. Vanaf het startpunt aan Bahnhof Rennsteig blijf de route lange tijd aan de autoweg kleven, soms vlak erlangs, maar altijd op hoor- en zichtafstand. Een drukke weg is het niet, maar ook deze zondag passeren vele motorrijders, vaak groepsgewijs. Beslist niet wat je wilt als wandelaar.

UNESCO biosfeerreservaat

Het kan zijn dat die motorrijders vooral op weekenddagen voor herrie zorgen. Maar ook als je de weg niet hoort of ziet, merk je de nabijheid. Vrijwel nergens heb je het gevoel in de natuur te wandelen. Echt een nadeel van deze etappe en best suf van de routemakers dat ze de Rennsteig niet door de omringende prachtige natuur van het Thüringer Wald weten te leiden. Het Wald is hier een UNESCO biosfeerreservaat, melden trotse bordjes om de haverklap. Met waarschuwingen eronder dat je bijvoorbeeld niet te luid mag praten. Maar hoe moet je dan die brullende motoren overstemmen?

De letterzetter

Uitzichten krijg je vandaag ook al weinig, en waar je ze wel hebt, kijk je uit over een waar bomenkerkhof: veel bospercelen zijn geveld omdat de bomen dood zijn gegaan door een combinatie van droogte en de letterzetter. Dit beruchte kevertje doet hele naaldbossen in korte tijd de das om. Een naargeestig gezicht, vooral in combinatie met de enorme hoeveelheid afgezaagde boomstronken langs het pad.

Vakantie bij de Bühringshütte

Voorbij de Schwalbenhauptwiese verlaat het pad na vele kilometers de weg. Gidsman Franz tipt even van de route af de Bühringshütte, en daar krijg ik voor het eerst vandaag echt mooie vergezichten. Bloemrijke graslanden die het dal in glijden, in de verte bergflanken met groene sparrenbossen. Een aangenaam halfuurtje keert het vakantiegevoel terug.

DDR-fabriek?

De afdaling brengt het eindpunt van vandaag in zicht: het dorpje Masserberg. Een skyline met een vreemde verzameling gebouwen, zo op het oog nogal lukraak neergezet. Eye catcher is een groot gebouw met drie puntige koepels. Ik verslijt het voor een oude DDR-fabriek, maar later blijkt het een medische kliniek te zijn.

Heilklimatischer Kurort

Masserberg is een ‘heilklimatischer Kurort’, vanwege z’n hoge ligging ver weg van grootstedelijk gebied. In 1906 opende het eerste kuurhuis. Wandelend door het merkwaardige dorp, dat zo weggelopen lijkt uit een film, zie ik monumentale villa’s en een prachtig kerkje, allemaal bekleed met zwarte leisteen. Niet zo gek, want het dorp ligt midden in het Thüringer Schiefergebirge – leisteengebergte. Grote impuls voor het toerisme kreeg Masserberg in de DDR-tijd: er kwamen ‘Ferienheimen’ voor ‘staatsvakanties’. Klinkt heel gezellig. Opeens besef ik dat ik vandaag geen enkele wandelaar ben tegengekomen. Slaat iedereen deze etappe over?

Rennsteigwarte in de mist

De laatste dag, de laatste kans op de koningsetappe. Het weer zit niet mee: net nu ik de hoogste uitzichttoren langs de Rennsteig kan beklimmen, de Rennsteigwarte, zorgt een dichte mist voor een kleine wereld. Die toren doemt op uit de mist. Een euro-munt opent het toegangspoortje en ik bedwing 150 treden naar 33 meter hoogte. Voor… tja, voor wat eigenlijk? Want uitzicht is er totaal niet. De gids belooft een 360 graden panorama over het Thüringer Schiefergebirge. En dat zal er vast ook zijn, maar het enige wat ik zie, zijn vage topjes van natte sparrenbomen.

Wolven in de mist

Spookachtig is het in het dichte bos waar het kleine paadje doorheen kronkelt. Het is doodstil, geen vogel laat zich horen, geen mens is te bekennen. Uit de mist rijzen vele dode bomen op langs het pad. Niet allemaal slachtoffers van het beruchte kevertje, want sommige zijn een natuurlijke dood gestorven. Ik verwacht elk moment een tête-à-tête met een wild dier. Een ree, een vos, een das. Of een wolf, want die zitten hier ook.

Door een beekbedding

De mist trekt wat open en af en toe krijg ik zicht op het dal waar de route langs voert. Kleine rotsachtige paadjes, lekkere bospaadjes met een zacht bedje van sparrennaalden en bredere paden wisselen elkaar perfect af. Een kilometer lang loop ik door de bedding van een beekje, met wilde varens, kruiden, bloemen en heel veel muggen.

Montag Ruhetag

M’n eerste doel is een plaatsje met de naam Friedrichshöhe, in de DDR-tijd de kleinste zelfstandige gemeente van de Volksrepubliek. Maar veel belangrijker: er is Gasthaus ‘Zum Rennsteig’ waar ze koffie, en hopelijk taart, hebben. Volgens de gids is hij op maandag open. En het is maandag vandaag. Ik ruik de koffie al zowat. En dus is het best een teleurstelling dat hij vandaag… gesloten is. Montag Ruhetag staat op de deur. Verdammt noch mal!

Omgezaagde bomen

Door de mist knipoogt een mager zonnetje af en toe naar me. Het slingerende pad voert nu, net als gister, door bomenkerkhoven. Langs het pad zijn bosbouwers aan het werk. Enorme stapels omgezaagde bomen en daarachter ontelbare exemplaren die nog overeind staan maar ook geveld zullen worden. Een triest gezicht.

Nieuwe loofbossen

Verderop zijn ze bezig met het bos van de toekomst: een groot veld waar eerst sparren stonden is kort geleden ingeplant met loofboompjes. M’n app Plantnet detecteert eikjes en esdoorntjes. Kom je hier over een jaar of dertig, dan staat hier een compleet nieuw loofbos. Hopelijk heeft de letterzetter zich in de tussentijd niet omgeschoold.

Houten kerkje

De laatste kilometers gaan weer vlak langs een verkeersweg naar eindpunt Neuhaus am Rennsteig. Dat is met 9000 inwoners de grootste stad aan de Rennsteig. In de 18de eeuw begonnen als glas- en porceleinstadje, bouwden de Duitsers Neuhaus na de oorlog uit tot industrieplaats. Tegenwoordig rinkelt de kassa door het toerisme, en dan vooral van wintersporters. Een merkwaardig plaatsje met weinig aantrekkingskracht als je het mij vraagt. Wel weer mooie huizen met leisteen bekleding en een prachtig houten kerkje uit 1892.

Nog drie etappes

Voor mij is dit het einde van de Rennsteig, na 120 kilometer (plus flink wat kilometers van en naar hotels). De route loopt nog 50 kilometer door, in 3 etappes, naar Blankenstein. Misschien zit daar dan de koningsetappe tussen?

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze trektocht heb ik gedaan van maandag 10 tot en met dinsdag 18 juni 2024. De meest recente versie van kaartje en gps-tracks kun je gratis downloaden op Thueringer-wald.com. Zie voor mijn gps-tracks het kadertje bovenaan deze pagina.

Bekijk op Wandelnet.nl >>